Nằm sau những giọt nước mắm truyền thống đậm đà là cả một hành trình kỳ công, đòi hỏi sự tận tâm, kiên trì và kỹ thuật được tích lũy qua nhiều thế hệ. Trong thế giới của thực phẩm nhanh và công nghiệp hóa, nước mắm truyền thống vẫn giữ một giá trị đặc biệt – không chỉ là gia vị mà còn là biểu tượng văn hóa và lòng tự hào dân tộc.

Ủ chượp – linh hồn của nước mắm truyền thống

Quy trình sản xuất nước mắm truyền thống bắt đầu từ việc chọn nguyên liệu – cá cơm tươi ngon, béo mập, thường được đánh bắt trong mùa cá rộ từ tháng 6 đến tháng 12. Cá được trộn đều với muối biển sạch theo tỷ lệ chuẩn (thường là 3 cá : 1 muối), sau đó được cho vào thùng gỗ lớn hoặc chum sành để bắt đầu quá trình ủ chượp.

Thời gian ủ thường kéo dài từ 12 đến 24 tháng. Trong suốt giai đoạn này, cá và muối sẽ lên men tự nhiên dưới tác động của vi sinh vật và ánh nắng mặt trời. Không có hóa chất, không có phụ gia – chỉ có thời gian và thiên nhiên làm nhiệm vụ chuyển hóa cá thành tinh chất nước mắm.

Nước mắm – giọt tinh túy của biển cả và con người

Sau thời gian dài ủ chượp, nước mắm nhỉ được thu lại. Đây là phần nước mắm nguyên chất, có màu cánh gián trong, mùi thơm nồng tự nhiên, hậu vị ngọt dịu và độ đạm cao. Đây chính là tinh túy mà người Việt xưa nay gìn giữ.

Không phải ngẫu nhiên mà nước mắm truyền thống thường được gọi là “linh hồn của bữa cơm Việt”. Một vài giọt thôi cũng đủ làm dậy lên hương vị của món ăn, từ bát cơm trắng, chén rau luộc cho đến đĩa cá kho hay thịt rim.

Lời kết

Giữa sự lên ngôi của nước mắm công nghiệp, nước mắm truyền thống vẫn giữ vững vị trí nhờ vào giá trị chân thật, tự nhiên và đầy bản sắc. Mỗi giọt nước mắm là kết tinh của biển cả, ánh nắng, thời gian và đôi bàn tay cần mẫn của người dân làng nghề. Đó là điều khiến nước mắm truyền thống không chỉ là gia vị – mà còn là di sản.